Parszowice (niem. Porschwitz), gm. Ścinawa [SWŚ I, s. 143-144]
Porswicz (1312); Purschwitz (1326); Purschwitz (1327); Purschewitz (1338); Purschwitz (1372); Parschowicz (1376); Porschwicz (1399); Porschewicz, Porschwicz (1426); Porschwicz (1469-1473); Porschwitz (1482); Porschewicz (1484); Porswiz (1486); Porsswitz (1495); Porschwitz (1508); Borschwitz (1518)
archiprezbiterat ścinawski (1376, 1418)
dystrykt ścinawski (1326, 1327, 1426, 1469, 1484, 1518)
1. 1209[1] ks. Henryk Brodaty włączył do kościoła parafialnego w Ścinawie lenno kościelne w P. (RS 131); 1312 Albert z P. (RS 3275); 1326 Henryk Sar sprzedał Konradowi z →Krzyżowej 1 grz.r.cz. z 1 ł. cz. w P. (RS 4569); 1327 Konrad z →Krzyżowej nadał szpitalowi św. Ducha w Ścinawie 1 wolny ł. w P., który wcześniej zakupił od Henryka Sar (RS 4706); 1338 ks. Jan ścinawski zapisał Konradowi z Tichenßdorfl ł. dziedziczny w P. (RS 6064); 1372 Teodoryk Busin z P., ławnik w sądzie prawa niemieckiego w Ścinawie (Schubert 1885, 15); 1376 kościół w P. (Heyne II, 97; Neuling, 239; Schubert 1885, 160); 1399 Jenchinus, pleban w P. (Jungnitz I, 393); 1418 Mikołaj Ysenmenger, pleban P. (Jungnitz I, 393; Schubert 1885, 161); 1421 Mikołaj P. (Söhnel 1905, 10, przyp. 3); 1426 Henryk Diebitsch ze →Szklar Górnych w intencji duszy swojej, swojej ż. oraz swoich rodziców ufundował ołtarz pw. Wszechmogącego Boga, NMP, św. św. Mateusza i Katarzyny w kościele parafialnym w Lubinie oraz uposażył w testamencie 10 grz.r.cz. z dóbr →Siedlce, →Wielowieś, →Ręszów, P. i →Szklary Górne, z zachowaniem prawa wykupu. Fundatorzy wyznaczyli również 1. ministra ołtarza, którym miał być Jan Kochenmeister, prezbiter diecezji wrocławskiej. Prawo patronatu miało należeć do Henryka Diebitsch oraz jego spadkobierców (APWr., Rep. 3, nr 790); 1426 potwierdzenie ww. fundacji (APWr., Rep. 3, nr 791); [1469-1473] Rampold Prittwitz, dziedzic P., zapisał 2 grz.r.cz. ze wsi P. plebanowi Marcinowi z →Niemstowa, zastrzegając prawo wykupu (AAWr., II b 3, k. 48); 1482 Mikołaj Prittwitz z P. prawa do zwierzchności sądowej nad targiem soli w Rudnej, które posiadł od ks. Salomei, zastawił Janowi Bußwoy z →Rynarcic (APWr., Rep. 3, nr 1117); 1484 członkowie bractwa piwowarów w Lubinie, za zgodą plebana Jana Wiesen, ufundowali ołtarz Bożego Ciała w kościele parafialnym i przekazali z zachowaniem prawa wykupu 14 ½ grz.r.cz., w tym 1 flor. węg. z dóbr Mikołaja Prittwitza we wsi P. (APWr., Rep. 3, nr 810); 1486 wieś P. (Knie, 507); 1495 Fryderyk Nitzke z P. (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 30); 1508 br. Fryderyk i Zygmunt Kanitz z P. (Schubert 1885, 35); 1518 Fryderyk Kanitz, zw. Nitzke z P., sprzedał mansjonarzom kolegiaty głogowskiej 3 guld. węg. (za 50 guld.) m.in. ze wsi P. (AAWr., Regesty książkowe, t. 33, s. 788-789)
2. Wieś w obrębie Obniżenia Ścinawskiego. Na większości obszaru wysoczyzna o słabo urozmaiconej powierzchni, z deniwelacjami do kilku m i nielicznymi izolowanymi wzniesieniami. Średnia wysokość ok. 120 m n.p.m., w najwyższych partiach do 125-126 m n.p.m. W części N wzrost nachylenia i deniwelacji – skłon wysoczyzny opada ku dolinie Niemstowskiej Młynówki, stanowiącej NW granicę wsi. Wysokość dna ok. 100 m n.p.m. W obrębie doliny staw i młyn wodny (Kraut Mühle). W centralnej części wysoczyzna rozcięta płytkimi, nieckowatymi dolinami 2 bezimiennych cieków o odpływie na NE i N, łączących się na E obrzeżu siedliska – poniżej groble w dolinie. W pierwszej z dolin zlokalizowane siedlisko wsi. Plan siedliska mieszany, ulicowo-owalnicowy o zwartej zabudowie w osi SSW-N-NE. Wrzecionowate nawsie podzielone poprzecznymi drogami; w jego obrębie kilka budynków, w części E – ciek wodny. W centralnej części siedliska kościół w linii zabudowy po S stronie nawsia. W zabudowie głównie gospodarstwa na planie zamkniętych czworoboków, a jednobudynkowe – na W skraju siedliska oraz w części N. Na NE krańcu siedliska folwark z dworem na planie nieregularnych, zamkniętych czworoboków, w jego obrębie młyn wodny. Na obu krańcach siedliska promienisty układ dróg; centralna część nawsia przecięta traktem N-S. Pola o układzie pasmowym. Większy płat lasów jedynie przy SW granicy. Użytki zielone w NW i N części wsi w dnach dolin oraz w części centralnej w sąsiedztwie siedliska, utworzone na madach i czarnych ziemiach właściwych. Na gruntach ornych przeważają gleby bielicowe i pseudobielicowe, ponadto także większe płaty gleb brunatnych wyługowanych i brunatnych kwaśnych, a w części N – niewielkie powierzchnie gleb brunatnych właściwych.
3. Na gruntach wsi zidentyfikowano 3 ślady osadnictwa PŚ i 1 WŚ położone na S od siedliska wsi (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. bez nr.: kościół ob. pw. św. Rodziny i cmentarz przykościelny, położone w centrum wsi, na S od placu. Świątynia murowana z kamienia polnego z prostokątną nawą z oskarpowanymi narożami i węższym prostokątnym prezbiterium. Od N do nawy przylega wieża; inw.: pierwotnie nagrobek z zatartym herbem Zygmunta Kanitz z P. (zm. 1515) i chrzcielnica piaskowcowa z herbami z XVI w., polichromie z 4. ćw. XV w. na ścianach N i E nawy i w prezbiterium; chron.: wg Lutscha kościół – ok. 1500 r., wg Pilcha – XV w. (Lutsch II, 645-646; Neuling, 239; Pilch 1978, 194; Mandziuk, 228; BN 2006, 669-670); Stan. nr 2, AZP 3/74-22: osada hutnicza położona u podnóża stoku podmokłej doliny ok. 2 km na W od wsi. Prawdopodobnie miała znacznie większy zasięg, o czym świadczą materiały zabytkowe odkryte w okresie międzywojennym, lokalizowane ok. 0,2 km na N od tego stanowiska (stan. arch, nr 5); inw.: fr. ceramiki, dysze gliniane, sztaba żelaza, żużle żelazne; chron.: IX-X w. (APWr., WSPŚ, sygn. 781, teczka Porschwitz; MAWr., sygn. MA/A/394c; WUOZLeg.; MAHGł.)[2]
[2] W ewidencji konserwatorskiej osada funkcjonuje jako stan. w →Niemstowie.
