Obora (niem. Oberau), gm. Lubin [SWŚ I, s. 132-135]
Ober, Obir, Obra (1360); Obir, Obra (1361); Ober (1362, 1363); Obyr, Obir, Obra (1365); Obra, Obir (1366); Obir (1388, 1391); Obra (1393); Obir (1397, 1399, 1406, 1411, 1416); Obra (1434); Ober (1443); Obra (1447); Obraw, Oberau (1475-1497); Obir (1485, 1492); Oberau (1505); Ober (1510); Ober (1511)
archiprezbiterat polkowicki (1399)
dystrykt lubiński (1360, 1361, 1362, 1363, 1364, 1365, 1366, 1393, 1406, 1411, 1444, 1447, 1475-1497)
1. 1360 br. Albert i Maciej Nechern, za zgodą swojej matki Elżbiety, sprzedali 3 grz.r.cz. (za 30 grz.) z 2 ł. cz. we wsi O. Janowi, rektorowi kaplicy zamkowej w Lubinie i kapelanowi ks. Ludwika I. Z tych 2 ł. sołtys Mikołaj uprawiał ½ ł. i płacił 1 wiard.r.cz., chłop Piotr Buchwald uprawiał 9 prętów i płacił 1 grz. i wiard.r.cz., chłop Mikołaj Tylonis uprawiał 3 pręty i płacił 9 sk. r.cz., i chłop Mikołaj Muldner uprawiał ½ ł. i płacił 3 wiard.r.cz. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 87-88; APWr., AmWr., B 89.1, k. 98; UHLB I, nr 218); 1360 Maciej Nechern nadał swojej ż. Agnieszce jako oprawę wdowią wszystkie swoje dobra we wsi O., które odziedziczył po matce, opiekunowie: Henryk Falkenhain i jego s. Trappo (APWr., Rep. 21,1 A, s. 89); 1360 Jan, pleban z O. (APWr., AmWr., B 89.1, s. 113); 1361 Henryk Raspe sprzedał Mikołajowi Dytmarowi 3 grz.r.cz. w O. za 28 grz. z zastrzeżeniem prawa wykupu na okres 4 lat. Wykup w oznaczonym czasie nie nastąpił, zatem Mikołaj Dytmar sprzedał wspomniany cz. Mikołajowi Smetin z Legnicy i jego spadkobiercom (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 155; AmWr., B 89.1, k. 109v-110; UHLB I, nr 322); 1361 ks. Ludwik I sprzedał Janowi, kapelanowi i rektorowi kaplicy ks. w Lublinie 7 grz. i ½ wiard.r.cz., w tym 4 grz. i wiard. z 3 ł. cz. w O. i 3 grz. z 12 ł. w →Pieszkowie za 30 grz. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 312; UHLB I, nr 341); 1361 br. Albert i Maciej Nechern sprzedali Janowi Falkenberg 6 grz.r.cz. z dóbr w O. za 30 grz. z zastrzeżeniem prawa wykupu (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 176; APWr., AmWr., B 89.1, k. Ill v; UHLB I, nr 359); 1361 Jan, pleban w O. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 188; UHLB I, nr 361; Neuling, 212); 1362 Burgold z Benottendorf nadał Krystianowi Sar swoją część dochodów w wysokości 6 grz. ze wsi O., które niegdyś zastawił u niego Jan Buch (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 189; APWr., AmWr., B 89.1, k. 113); 1363 Albert Nechern przekazał swojej ż. Gizeli tytułem oprawy wdowiej 5 grz.r.cz. na wszystkich swoich dobrach i ½ młyna w O.; opiekunowie: Mikołaj i Henryk Koscha (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 267; APWr., AmWr., B 89.1, k. 120 v); 1365 br. Mikołaj i Henryk Koscha sprzedali 3 ł. cz. bez 3 prętów we wsi O. wraz z ¼ prawa patronatu nad miejscowym kościołem Janowi plebanowi lubińskiej kaplicy zamkowej za 43½ grz.; z każdego ł. rokrocznie pobierany był cz. w wysokości 6 wiard.; ł. te zajmowały zwarty obszar wsi, poczynając od siedziby chłopa Pruthenusa po siedziby chłopów, którzy służyli rektorowi lubińskiej kaplicy zamkowej; nabywca uzyskał również przypisane do tych ł. posługi przewozu i pańszczyzny oraz inne przynależności i pożytki; ks. Ludwik I, potwierdzając transakcję, zastrzegł swoje prawa: wyższe prawo sądowe, zwyczajowe posługi, podatki i inne prawa ks. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 348; APWr., AmWr., B 89.1, k. 130 v; UHLB I, nr 600); 1365 br. Albert i Maciej Nechern przekazali 1 grz.r.cz. z 2 ł. w O. miejscowemu plebanowi Mikołajowi jako uposażenie tamtejszego kościoła; cz. pobierany miał być z następujących pól: dziedziny, którą dzierżyła wdowa po Konradzie Prussyn – ½ grz., z ½ ł., który dzierżył Henczel Tabernator – 1 wiard., z 1 ł., który uprawiał Mikołaj Cruse (APWr., Rep. 21,1 A, s. 361[1]; APWr., AmWr., B 89.1, k. 132 v; UHLB I, nr 544); 1365 Jan, kapelan i rektor ks. kaplicy w Lubinie, przekazał na utrzymanie altarysty przy wielkim ołtarzu św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w lubińskiej kaplicy ks. 7 grz. i ½ wiard.r.cz., z czego 4 grz. i ½ wiard. pochodzić miało z 3 ł. bez 3 prętów, położonych we wsi O. (APWr., AmWr., B 89.1, k. 124-124 v); 1365 Mikołaj Koscha sprzedał za 13 i ½ grz. Janowi Salsatoris altaryście ołtarza św. św. Anny i Doroty w lubińskiej kaplicy zamkowej, 1 ł. cz. w O., który rocznie przynosił cz. w wysokości 1 kopy oraz jako daninę okolicznościową 1 łopatkę [mięsa] (scapula), kopę jaj i 4 kury, ponadto 1 ł. i 2 pręty, które, prócz dziedzicznego cz., również tytułem daniny okolicznościowej dają 1 łopatkę, kopę jaj i 4 kury; przekazał także nabywcy przynależności związane ze sprzedanymi 2 ł. i 2 prętami, m.in. posługę przewozu i pańszczyznę; ks. Ludwik I, potwierdzając transakcję, zastrzegł swoje prawa: wyższe sądownictwo, dochody z podatków oraz zwyczajowe posługi (APWr., Rep. 21,1 A, s. 379; APWr., AmWr., B 89.1, k. 136; UHLB I, nr 618); 1366 Maciej Nechern za zgodą swojej ż. Agnieszki sprzedał 5 ł. cz. bez 3 prętów położonych we wsi O., z których każdy przynosił 1 i ½ grz.r.cz., Piotrowi Falkenhain za 70 grz.; ks. Ludwik I zastrzegł prawa ks.: wyższe sądownictwo, przewidziane zwyczajem posługi oraz podatki (APWr., Rep. 21,1 A, s. 374; APWr., AmWr., B 89.1, k. 135; UHLB I, nr 623); 1366 Piotr Falkenhain przekazał jako oprawę wdowią swojej ż. Elżbiecie 5 ł. cz. bez 1 pręta we wsi O., z których każdy przynosił 1 i ½ grz.r.cz. oraz 3 i ½ ł. cz. bez ½ pręta we wsi Krzeczyn Mały, przynoszących w sumie 4 grz. i 6 gr.r.cz.; opiekunowie: ks. Ludwik I i Bodo Brauchitsch (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 377; APWr., AmWr., B 89.1, k. 135 v; UHLB I, nr 622); 1366 Piotr i Mikołaj, s. zm. Henryka Bresin, za zgodą Jadwigi, wdowy po nim, sprzedali dobra w O., mianowicie: 3 ł. folwarczne wraz z dworem, przylegającymi doń ogrodami oraz zagrodami cz. i wszelkimi pożytkami Piotrowi Unruh za 37 grz.; ks. Ludwik I zastrzegł swoje prawa: wyższe sądownictwo oraz zwyczajowe posługi (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 383; APWr., AmWr., B 89.1, k. 137 v; UHLB I, nr 645); 1388 ks. Henryk z Blizną sprzedał mieszczanom legnickim z rodziny Ungeraten 24 grz.r.cz., m.in. z O. 3 wiard.r.cz. na 3 młynach (USL, nr 340); 1391 Piotr Bußwoy i Burgold Warmut sprzedali Henrykowi Betschau z zachowaniem prawa wykupu 4 grz.r.cz. (za 40 grz.) ze wszystkich swoich dóbr w O. (APWr., Rep. 3, nr 940); 1393 Mikołaj, s. Lamberta, odstąpił swemu wujowi Maciejowi Steinerdorf oraz kuzynowi Rudigerowi Steinerdorf, zw. Mleczko, 3 i ½ grz.r.cz. ze swego dziedzictwa we wsi O., w zamian oni przekazali mu 3 i ½ grz.r.cz. z 8 ł. w Schönau(APWr., AmWr., B 89.2, k. 12 v); 1397 wieś O. graniczyła ze wsią →Ketzerfeld (APWr., Rep. 3, nr 779, por. Klose I, 175); 1399 Paweł, pleban w O. (Jungnitz I, 392; Neuling, 212); 1406 Jan, sołtys w O., sprzedał z zachowaniem prawa wykupu Janowi Gobil, altaryście ołtarza NMP, św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w kościele parafialnym w Lubinie, 2 grz.r.cz. (za 20 grz.) z sołectwa we wsi O. (APWr., Rep. 3, nr 782); 1411 Michał Poznanie, pleban w O. (InvG, s. 52); 1416 Daniel Brauchitsch wraz z panami dziedzicznymi w O. potwierdził, że za jego zgodą Jakub Wanczke i jego ż. sprzedali z zachowaniem prawa wykupu ½ grz.r.cz. (za 5 grz.) z ł. i wszystkiego, co mieli w O., Henrykowi Schuwart, mieszczaninowi lubińskiemu oraz jego ż. i dziedzicom (APWr., Rep. 3, nr 941); 1434 nową fundację ołtarza pw. NMP w kościele parafialnym w Lubinie uposażono m.in. dochodami z O., mianowicie: ½ grz.r.cz. z dóbr Gabriela Baucha oraz 1 grz.r.cz. z dóbr Jana Gotharda (APWr., Rep. 3, nr 794); 1434 zatwierdzenie ww. fundacji (APWr., Rep. 3, nr 795; AAWr., II b 1, k. 21 v-23); 1443 Jerzy Diebitsch z O. (APWr., AmWr., B 89.4, k. 15 v); 1444 ks. Jan I i Henryk X na prośbę Henryka Prittwitz udzielili wypisu z ksiąg dworskich, dotyczącego 3 grz.r.cz. ze wsi O., które należały do jego ołtarza pw. Bożego Ciała w kościele parafialnym w Lubinie: we wsi O. było 27 ł.; z ł. położonego na dolnym krańcu wsi pobierano 16 gr.r.cz., z ł. na górnym krańcu 20 gr., z „działu” (Viertel) Daniela [Brauchitsch] pobierano 18 gr. z ł., z czego Daniel zatrzymywał kopę, pan Rabe 3 grz., a resztę miasto Lubin. Dolna część wsi (od strony →Szklar Górnych) miała płacić tytułem szosu zbożowego 21 kor. żyta, jęczmienia i owsa. Również z działu Daniela na górnym krańcu wsi pobierano 8 kor. potrójnego zboża tytułem szosu, des sind acht huben. Również Diebitsch dawał 10 kor. żyta. Daninę zbożową pobierali ks.; we wsi była nowina (Neu Guth) o powierzchni 3 ł.; która należała do książąt i leżała odłogiem (legin mitenander wuste) (AAWr., DpkG, 1444.03.28); 1447 Małgorzata, wdowa po mieszczaninie lubińskim Jakubie Menczilu, przekazała na nowy ołtarz w intencji zbawienia duszy 3 grz.r.cz. z zachowaniem prawa wykupu z dóbr Jana Gotharda (2 grz.r.cz.) i Jana Hubenera (1 grz.r.cz.) we wsi O. Nowy ołtarz pw. Wszystkich Apostołów, 10 000 Męczenników, 11 000 Dziewic, św. Jadwigi i Wszystkich Świętych miał powstać w kościele lub kaplicy pw. Wszystkich Świętych, znajdującej się na cmentarzu naprzeciw murów miasta Lubina, po prawej stronie wspomnianego kościoła lub kaplicy, altarystą miał zostać Marcin Scheide (APWr., Rep. 3, nr 881); 1475 Jakub Diebitsch z braćmi zapisał wikarym kolegiaty głogowskiej 8 flor, na wsi O. z prawem do wykupu za 96 flor. (AAWr., IV b 62, bs.); 1476-1497 wieś O. wymieniana w rejestrach dochodów wikarych kolegiaty głogowskiej. Należne było 8 flor., od 1487 — 4 flor, (w 1486 Jakub Diebitsch wykupił 4 flor.). Wspomniany sołtys i chłopi. W latach 1476-1489 jako dziedzice: Jan (do 1478), Jerzy (do 1487) i Jakub Diebitsch, 1490-1497: Mikołaj i Jan Diebitsch (AAWr., IV b 62, bs.; IV b 63, s. 12, 43, 75, 107, 139, 167, 191, 217, 245, 273, 303, 331, 370; IV b 64, bs.); 1485-1492 Jan Brauchitsch z O. (APWr., Rep. 3, nr 1015; APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 29); 1486 ks. Katarzyna orzekła w sporze pomiędzy braćmi niedzielnymi Jerzym, Jakubem i Janem Diebitsch a burmistrzem i rajcami miasta Lubina o szos w O.: miasto miało zapłacić Diebitschom 80 guld. węg. w ciągu 8 dni od wydania wyroku (APWr., Rep. 3, nr 941a); 1505 br. niedzielni Jan i Mikołaj Diebitsch z O. przekazali z zachowaniem prawa wykupu 1 grz.r.cz. w O. Piotrowi Schmidt, altaryście ołtarza pw. Wszystkich Świętych w kościele parafialnym w Lubinie (APWr., AmWr., B 89.4, k. 125, 162); 1510 Tammo Brauchitsch przekazał z zachowaniem prawa do wykupu 10 flor. węg. r.cz. na swoich dobrach w O. prałatowi i kanonikom kolegiaty głogowskiej (APWr., AmWr., B 89.4, k. 164); 1511 Hieronim Brauchitsch przekazał z zachowaniem prawa do wykupu 1 grz.r.cz. ze swoich dóbr w O. Janowi Scheuerlein, kanonikowi kolegiaty legnickiej (APWr., AmWr., B 89.4, k. 164 v)
2. Wieś w obrębie Wysoczyzny Lubińskiej, skraj N w obrębie Wzgórz Dalkowskich. Powierzchnia falista z licznymi dolinami cieków. Na NE obszar źródliskowy Zimnicy – kilka małych cieków o odpływie na SE. W miejscu ich połączenia duży staw, najednym z cieków grobla. Przy W granicy strefa źródliskowa bezimiennego, prawobrzeżnego dopływu Zimnicy, płynącego centralnie przez obszar wsi; ujście do Zimnicy poniżej stawu. W dolinie Zimnicy 3 młyny – przy stawie w strefie źródliskowej (Kleine Mühle), poniżej ujścia dopływu (Schindel Mühle) oraz w części NE (Fiebig Mühle). W dnach dolin najniższe wysokości: dno doliny Zimnicy od ok. 150 m n.p.m. w części górnej do 137 m n.p.m. w części dolnej; dno dopływu odpowiednio od 165 do 145 m n.p.m. Na S szerokie spłaszczenie wysoczyzny na wysokości 165-170 m n.p.m., przy S granicy wzrost wysokości do 182 m n.p.m. W części N, w obrębie Wzgórz Polkowickich (część Wzgórz Dalkowskich), nachylenia większe, wysokość 160-165 m n.p.m., z kulminacją 186 m n.p.m. na NW. Granica N wzdłuż górnego odcinka doliny Zimnicy. Siedlisko wsi wzdłuż drogi prostopadłej do doliny największego dopływu Zimnicy. Plan siedliska mieszany, ulicowo-owalnicowy, z luźną zabudową po obu stronach drogi. W części S przewaga gospodarstw na planie zamkniętych czworoboków, na N – jednobudynkowych. W obrębie siedliska 3 małe nawsia – w środkowym kościół, a od W przylega folwark z dworem, w obrębie pozostałych – małe stawy. Układ dróg niesymetryczny. W N części siedliska drogi o układzie promienistym; od centralnej drogi wiejskiej odchodzą liczne drogi na E; nieco dalej główny trakt do Lubina w osi N-S. Pola o układzie pasm ł. leśnych. Użytki zielone w NE i SW części wsi w dolinach cieków i strefach źródliskowych oraz przy E granicy w dolinie Zimnicy – na glebach bielicowych i pseudobielicowych, murszowo-mineralnych i murszowatych, brunatnych wyługowanych, czarnych ziemiach zdegradowanych i madach. Na gruntach ornych dominują gleby bielicowe i pseudobielicowe, w mniejszych płatach także gleby brunatne wyługowane i kwaśne.
3. Na gruntach wsi zidentyfikowano kilkadziesiąt śladów i punktów osadniczych z PŚ, na polach rozciągających się na SW od wsi, w bezpośrednim sąsiedztwie siedliska i w głębi pól wzdłuż dopływu Zimnicy (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. bez nr.: kościół ob. pw. św. Antoniego i cmentarz przykościelny. Świątynia murowana z kamienia i cegły, z prostokątną nawą i prosto zamkniętym prezbiterium, z czworoboczną oskarpowaną wieżą zachodnią; chron.: wg Przyłęckiego – 1524 r. z przebudową z XVII i XIX w., wg Pilcha – z k. XV w. (Lutsch III, 197; Neuling, 212; Przyłęcki 1974, 66; Pilch 1978, 182; Mandziuk, 218); Stan. bez nr. położone w sąsiedztwie stan. nr 34, AZP 57/73-20: osada położona na płaskim i suchym terenie ok. 0,4 km na N od kościoła; inw.: fr. ceramiki; chron.: WŚ, PŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Kr. Lüben; MAWr., sygn. MA/A/292; WUOZLeg.; MAHGł.; Demidziuk 2001, 132-133, nr 351)[2]; Stan. bez nr.: podczas prac ziemnych prowadzonych na terenie jednej z posesji siedliska wsi natrafiono na materiały zabytkowe; inw.: liczne kości zwierzęce, fr. ceramiki i całe naczynie; chron.: PŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Kr. Lüben; MAWr., sygn. MA/A/29; Demidziuk 2001, 134, nr 355; Fokt 2012, 365-366)[3]; Stan. bez nr.: osada położona na płaskim wyniesieniu otoczonym łąkami ok. 0,3 km na E od głównego skrzyżowania we wsi; inw.: fr. ceramiki; chron.: WŚ, PŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Kr. Lüben; MAWr., sygn. MA/A/292; Demidziuk 2001, 134, nr 356)[4]; Stan. bez nr.: osada hutnicza położona na polu o dawnej nazwie własnej Pyramidenfeld, na stoku niewielkiego wyniesienia ok. 2 km na N od wsi, po lewej stronie drogi z Lubina do Polkowic; inw.: fr. ceramiki, żużle żelazne; chron.: IX-X w. (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Kr. Lüben; MAWr., sygn. MA/A/292; Demidziuk 2001, 134-135, nr 357)[5]
[1] W Landbuchu zapiska pod datą 1354, choć jej umiejscowienie w ciągu chronologicznym sugeruje raczej rok 1365.
[2] Uwagi: Stan. archiwalne nr 4
[3] Uwagi: Stan. archiwalne nr 8.
[4] Uwagi: Stan. archiwalne nr 9.
[5] Uwagi: Stan. archiwalne nr 10.
