Małomice (niem. Mallmitz), ob. część miasta Lubin [SWŚ I, s. 122-124]
Malmici/Malmice (1267); Mallnicz (1349); Malnicz (1351); Malmitz (1360); Malnicz (1361, 1363, 1364); Malnitz (1396,1410); Maliucz (1409); Malnicz (1426); Malnitcz (1441); Malnitz (1444); Malnitcz (1447); Malnicz, Malnitz (1453); Malnitz (1457); Mallmitz (1488); Malnitz (1492); Malnitz, Malnitcz (1495); Malnitz (1499, 1517)
dystrykt lubiński (1351, 1360, 1363, 1364, 1396, 1410, 1444,1447,1517)
1. 1267 klasztor w Trzebnicy pobierał dziesięciny ze wsi M. (USD, s. 248; RS 1257; SUb IV, nr 15); 1349 przez M. przechodzić miał trakt bydlęcy, wiodący wzdłuż drogi głogowskiej, z którego miasto Lubin miało prawo korzystać (UHLB I, nr 57); 1351 Henryk Falkenhain i jego s. Wolfram zrzekli się spadku po Piotrze Falkenhain (br. i stryj wcześniej wspomnianych) z dóbr we wsi M., na rzecz ks. Ludwika I (APWr., Rep. 3, nr 937); 1360 ks. Ludwik I i jego ż. Agnieszka sprzedali 4 ł. w M., wraz z prawem wypasu owiec oraz wszelkimi użytkami i przynależnościami lubińskiemu mieszczaninowi Konradowi Porserowi oraz jego dziedzicom i prawowitym sukcesorom za 130 grz. Nabywca majątku został zwolniony z wszelkich posług i opłat na rzecz ks. z wyjątkiem 3 mał. jęczmienia, które miały być dostarczane w dzień św. Michała (APWr., Rep. 21,1 A, s. 121; APWr., AmWr., B 89.1, k. 106; UHLB I, nr 259); 1361 Jan Dambrow, sołtys w M., przekazał jako oprawę wdowią swojej ż. Gizeli 20 grz., ona natomiast zrzekła się wszelkich roszczeń do spadku po nim (APWr., Rep. 21,1 A, s. 135; APWr., AmWr., B 89.1, k. 108 v; UHLB I, nr 306); 1361 Jan Dambrow, sołtys w M., przekazał swemu s. Janowi, tytułem udziału w spadku 50 grz., pod tym wszelako warunkiem, że jeśli po jego śmierci s. będzie chciał dziedziczyć wraz z resztą rodzeństwa, winien wymienioną sumę zwrócić do masy spadkowej. Przedmiotem spadkobrania było m.in. sołectwo w M. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 135; APWr., AmWr., B 89.1, k. 108 v; UHLB I, nr 307); 1361 wdowa po Peczoldzie, wójcie lubińskim, porozumiała się z sołtysem i gospodarzami z M. w sprawie liczby owiec, które ma prawo wypędzać i wypasać na swoich zbytkach (super excrescentia sua que obirschar vulgariter nominantur): za 100 sztuk owiec oddaje 2 miary, za 200 sztuk 4 miary, za 250 sztuk 6 miar żyta gospodarzom i sołtysowi (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 188; APWr., AmWr., B 89.1, k. 113; UHLB I, nr 360); 1363 Świętomir z →Rynarcic i Mikołaj Pantke sprzedali ½ ł. folwarcznego w M., obsianego przez zimę (per hiemem) 4 miarami żyta, Mikołajowi Molew i jego spadkobiercom za 2 i ½ grz., z zachowaniem prawa wykupu (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 270; APWr., AmWr., B 89.1, k. 121 v); 1363 Henryk i Kunegunda, dzieci zmarłego wójta Peczolda, przekazali swoją część spadku, na którą składały się dobra w M., Konradowi z Gostynia, mężowi wspomnianej Kunegundy, który z kolei zapisał go jej jako oprawę wdowią (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 270; APWr., AmWr., B 89.1, k. 121 v; UHLB I, nr 500); 1364 Mikołaj Predel sprzedał 1 ł. folwarczny w M., przynoszący cz. w wysokości ½ mał. jęczmienia Piotrowi Goltmannowi, za 20 grz.; ks. Ludwik I nadał nabywcy przywilej odpowiadania prawnego tylko przed samym księciem lub sędzią dworskim (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 333; APWr., AmWr., B 89.1, k. 129 v; UHLB I, nr 567); 1396 b. wr. Wacław zatwierdził nadanie 10 grz.r.cz. z M. wraz z domem legnickiego mieszczanina Mikołaja Silbirlyna, dokonane przez legnicką mieszczkę Małgorzatę Doryngynne, na nowy ołtarz pw. św. św. Jana Ewangelisty, Bartłomieja i Doroty w kościele pw. św. Piotra w Legnicy (USL, nr 366); po 1409 Mikołaj Swad i Małgorzata jego ż. z M. (Śl.k.r., 61); 1410 wieś M. miała 50 ł., z każdego płaciła 1 wiard.r.cz. lub dziesięcinę polową, w sumie 13 grz. na rzecz Cysterek trzebnickich (USD, s. 265); 1426 Jan Porser przekazał swojemu kuzynowi Mikołajowi Porser wszystko, co miał w M. (APWr., Rep. 135, C 101, s. 12, nr 22); 1420-1431 Mikołaj Porser uposażył kościół parafialny w Lubinie 2. grz.r.cz. ze swego folwarku w M. (APWr., Rep. 3, nr 834); 1441 Jodok Meyssner, mieszczanin lubiński, sprzedał Janowi Brone folwark w M. wraz z 4 ł. dziedzicznymi, dworem, zagrodami, zagrodnikami, łąkami, stadem owiec i wszelkimi przynależnościami oraz pożytkami; ks. Jan I i Henryk X potwierdzili wszelkie prawa nabywcy, zobowiązując go do dostarczania do ich siedziby w Lubinie 3 mał. jęczmienia r. w dniu św. Michała (APWr., Rep. 132a: Lubin nr 19); 1444 ks. Jan I i Henryk X odstąpili br. Wincentemu i Kasprowi Tschetzke 2 mał. jęczmienia ze wsi M., które wcześniej sprzedał im ks. Ludwik III (APWr., AmWr., B 89.4, k. 9); 1444 Jan Brone sprzedał swój folwark w M. wraz z 4 ł. ziemi, dworem, zagrodami, zagrodnikami itd. Jodokowi Gabel, jego ż. Katarzynie oraz ich sukcesorom; ks. Jan I i i Henryk X potwierdzają transakcję i zobowiązują nabywców do wypłacania tytułem wszelkich danin, powinności i podatków każdego roku w dniu św. Michała 3 mał. jęczmienia oraz dostarczania do siedziby ks. w Lubinie (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 21); 1447 Katarzyna, ż. Mikołaja, sołtysa w M., przekazała z zachowaniem prawa wykupu ló grz.r.cz. na swoich dobrach w M., na nowy ołtarz pw. Wszystkich Apostołów, 10 000 Męczenników i 11 000 Dziewic, św. Jadwigi i Wszystkich Świętych w kaplicy pw. Wszystkich Świętych, na cmentarzu naprzeciw murów miasta Lubina (APWr., Rep. 3, nr 881); 1453 legnicki sąd ławniczy zdecydował, że droga, która przebiegała od →Obory w kierunku →Goli była właściwą granicą, oddzielającą pola wsi M. od lasu przynależnego miastu Lubin (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 23); 1453 głogowski sąd ławniczy orzekł, że droga, która wiodła z →Obory, poprzez →Golę w kierunku Rudnej, zwana drogą rudnieńską (raudnischer Weg) była właściwą granicą pomiędzy lasem lubińskim a polami wsi M. Buczyna (Buckenholcz), która znajdowała się na krańcu (czippil) przy wspomnianej drodze została zakupiona przez miasto, które ma prawo w sposób nieograniczony z niej korzystać (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 24); 1457 Jan Strawenewald z M. sprzedał ½ ł. ziemi wraz z zagrodą i błoniem (awhe) ze swego folwarku w M., Janowi Hoffmann, mieszczaninowi lubińskiemu, oraz jego dziedzicom za 30 grz.; ks. Henryk IX na prośbę nabywcy przekazał mu ziemię jako lenno dziedziczne i zobowiązał do wypłacania sobie i swym następcom 5 ¼ kor. jęczmienia rokrocznie w dniu św. Michała, natomiast plebanowi lubińskiemu ½ kor. zboża oraz ½ kor. owsa rocznie, ponadto jako biskupią dziesięcinę 2 szelągi i 1 halerz r. Poza tym nabyte dobra były wolne od wszelkich posług i zobowiązań (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 26); 1488 400 węg. puszkarzy rozłożyło się obozem na 1 noc w M. (SRS IV, s. 8); 1492 Mikołaj Gabel sprzedał folwark i dobra w M.: 4 ł. dziedziczne, zagrody, zagrodników, łąki, pastwiska, ze stadem owiec oraz wszelkimi pożytkami i przynależnościami, Konradowi Luttwitz, jego ż. Katarzynie i ich sukcesorom; ks. Katarzyna potwierdziła ową transakcję i nadała nabywcom prawa lenne, zobowiązując ich do wypłacania sobie oraz swym następcom 3 mał. jęczmienia r., tytułem wszelkich podatków, opłat i powinności (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 29); 1495 Konrad Luttwitz sprzedał folwark w M. wraz z wszelkimi prawami i przynależnościami swemu kuzynowi Janowi Luttwitz, wówczas pretensje do części zagród folwarcznych zgłosili: Marcin Schultz, starszy postrzygacz mistrz Piotr, grabarz Jakub Lutke, Jerzy Krodel i garncarz mistrz Jan, który zdążył już odsprzedać posiadaną przez siebie zagrodę Janowi Funcke. Obie strony sporu zgodziły się oddać sprawę do rozstrzygnięcia ks. Katarzynie, która uznała, że wspomniane zagrody były częścią nabytego przez Jana Luttwitza folwarku w M. i oddaliła roszczenia wspomnianych (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 31); 1495 ks. Katarzyna potwierdziła zakup folwarku w M. wraz z wszelkimi prawami i przynależnościami przez Jana Luttwitza i jego ż. Nisenn oraz przeniosła na nabywców obowiązek wypłacania sobie i swym następcom 3 mał. jęczmienia rocznie, w dniu św. Michała (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 30); 1499 ks. Fryderyk II i Jerzy I potwierdzili dokonany wcześniej, w okresie ich nieletności, za rządów ich matki, ks. Ludmiły, zakup folwarku w M. przez Kaspra Bogenera od Jana Luttwitza oraz oddali go jemu i jego sukcesorom w lenno. Potwierdzili także wykup przez nowego nabywcę należnej im opłaty 2 mał. jęczmienia r. Anna, ż. Kaspra Bogenera, otrzymała folwarku w M. jako oprawę wdowią, gdyby jednak ponownie wyszła za mąż, pozostali spadkobiercy mogą odkupić jej dożywocie za 50 guld. węg. Opiekunem prawnym został Ernest Falkenhain z →Krzeczyna Małego (APWr., Rep. 132a: Lubin, nr 33); 1501 przy okazji zastawienia dochodów ze wsi →Składowice przez br. niedzielnych Jana, Kaspra, Melchiora i Jana Młodszego Luttwitzów z Lytczwspomniano o podobnej transakcji, która dotyczyła folwarku w M., w czasach ks. Ruperta II, gdy jego właścicielem był Mikołaj Porser (APWr., Rep. 3, nr 834); 1516 wg rejestru dziesięcin kościoła parafialnego w Lubinie, wieś M. liczyła 47 ł. (Klose I, 159); 1517 Wacław Jencke z M. sprzedał z zachowaniem prawa wykupu 1 grz.r.cz. ze swego dziedzictwa i dóbr w M., położonego między sołectwem a folwarkiem Krzysztofa Hofemana, za 12 guld. węg. Piotrowi Schmidt, altaryście (i jego następcom) ołtarza św. Doroty, położonego z lewej strony lubińskiego kościoła parafialnego, obok cyborium (APWr., Rep. 3, nr 849)
2. Wieś w obrębie Wysoczyzny Lubińskiej. Centralną osią południkowa dolina Małomickiego Potoku, o odpływie na S. Po E stronie doliny powierzchnia wysoczyzny spłaszczona w poziomie 140 m n.p.m., z kulminacją 148 m n.p.m. w części NE. Liczne źródliska niewielkich potoków w obrębie E i S stoków wysoczyzny. Po W stronie doliny Małomickiego Potoku łagodny wzrost wysokości, następnie wyraźny wzrost nachylenia. Spłaszczenie powierzchni wysoczyzny w poziomie 154-155 m n.p.m. Siedlisko wsi wzdłuż doliny Małomickiego Potoku. Układ siedliska mieszany, ulicowo-owalnicowy, z luźną zabudową po obu stronach drogi w osi N-S. W centralnej części duże, wrzecionowate nawsie, wjego obrębie młyn wodny. Większość zabudowy na planie zamkniętych czworoboków, mniej pojedynczych budynków – głównie w części centralnej i S. W obrębie siedliska 3 folwarki. Na N skraju wsi, na Małomickim Potoku, drugi młyn wodny (Schloss Mühle), a na jego prawobrzeżnym dopływie – 3 stawy. Niwy podzielone na długie pasma ł. leśnych, stąd także charakterystyczny układ dróg polnych, odchodzących z każdego większego gospodarstwa i równoległych do siebie. Drogi zakończone ślepo w obrębie terenów rolniczych lub połączone z głównymi traktami. Lasów niewiele – większy zwarty obszar jedynie w części NE, ponadto wzdłuż granicy N. Użytki zielone w dolinie Małomickiego Potoku i w najbliższym otoczeniu siedliska wsi, utworzone na podłożu: mad, gleb murszowo-mineralnych i murszowatych, bielicowych i pseudobielicowych oraz brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Na gruntach ornych dominują gleby bielicowe i pseudobielicowe, w mniejszych płatach także gleby brunatne wyługowane i kwaśne.
3. Na gruntach wsi zidentyfikowano kilka śladów osadnictwa PŚ, w tym niewielkie ich skupisko zlokalizowane na stoku podmokłej doliny bezimiennego cieku, ok. 1 km na NW od siedliska wsi (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. bez nr.: kamień graniczny? lub raczej krzyż pojednania, dawniej zw. Pfenningstein lub Toter Mann, położony ok. 0,8 km na W od Lubina, po lewej stronie drogi do Ścinawy. W 1940 r. przeprowadzono wokół tego obiektu badania wykopaliskowe, które wykazały, że koniec jego zagłębionej części stabilizowały 2 kamienie polne; chron.: PŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Mallmitz; sygn. 649; MAWr., sygn. MA/A/112, 287, 289; Treblin 1942b, 65-66; Demidziuk 2001, 118, nr 301; Wojtucki, Zobniów 2017, 315 jako Lubin)[1]
[1] Uwagi: stan. archiwalne nr 5.
