Kłopotów (niem. Klaptau), gm. Lubin [SWŚ I, s. 108-111]

Clopotovo (1267); Clopotow (1291); Clopptow (1360); Clopcow (1360); Cleptow, Cloptaw (1362); Cloptow (1363, 1364, 1365, 1366); Claptov (1388); Cloptaw (1410); Claptaw (1446); Clopte (1499)

dystrykt lubiński (1362, 1365, 1410, 1446, 1499)

1. 1267 klasztor w Trzebnicy posiadał dziesięciny z K. (USD, s. 249; RS nr 1257; SUb IV, nr 14); 1291 Albert zw. Leiske sprzedał Heinowi 3 ł. frankońskie w K. wraz z prawem alienacji i prawem wolnego wypasu owiec. Nabywca uzyskał także zwolnienie od wszelkich obciążeń, za co miał płacić Albertowi i jego br. 3 grz. srebra bez 9 sk., dotąd płaconych jako dziesięcina (SUb VI, nr 38); 1360?[1]: ks. Ludwiki nadał swojemu wiernemu słudze Szymonowi w dożywotnie posiadanie folusz (rota mundatoria), zw. popularnie Walkrad z wszystkimi korzyściami, położony przy młynie pod Lubinem od strony Ścinawy (UHLB I, nr 292; APWr., Rep. 21, 1 A, s. 314; AmWr., B 89.1, k. 125 v); 1360 Burgold z K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 369); 1360: Mikołaj z K. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 97); 1362 Burgold z Benottendorf za zgodą swojej ż. Katarzyny pożyczył od Guntere z Krzywej 25 grz. i zastawił swe dobra w K. poręczycielom transakcji, tj. Henrykowi Rabenauowi, Teodorykowi Rechenbergowi, Janowi Unruhowi z Töppendorf iBernardowi Leiske (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 189; APWr., AmWr., B 89.1, k. 113); 1362 Burgold z K. sprzedał 5 ł. cz. we wsi K. wraz z wszystkimi przynależnościami (pańszczyzną, przewozem itd.) Bernardowi Leiske, jego s. Janowi i zięciowi Piotrowi z Tichenßdarf za 30 grz. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 268-269; APWr., AmWr., B 89.1, k. 121; UHLB I, nr 453); 1362 Mikołaj K. rajca lubiński (APWr., AmWr., B 89.1, k. 123 v); 1363 Burgold z K., ojciec Katarzyny, którą owianował ks. Ludwik I (APWr., Rep. 21,1 A, s. 269; APWr., AmWr., B 89.1, k. 121; UHLB I, nr 494); Burgold z K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 269; APWr., AmWr., B 89.1, k. 121); 1364 Burgold z Benottendorf sprzedał Gunterowi Riemen, jego ż. i ich spadkobiercom 5 grz.r.cz. ze swoich dóbr w K., z zachowaniem prawa do wykupu (APWr., Rep. 21,1 A, s. 307; APWr., AmWr., B 89.1, k. 123); 1365 Mikołaj z K., mieszczanin lubiński i jego ż. Małgorzata (APWr., Rep. 21,1 A, s. 328; APWr., AmWr., B 89.1, k. 128 v; UHLB I, nr 590); 1365 Burgold z K. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 328; APWr., AmWr., B 89.1, k. 128 v); 1365 ks. Ludwik I przekazał rajcom Lubina młyn k. K. zw. Cloptowermol zobowiązkiem wypłacania altaryście lubińskiej kaplicy zamkowej dożywotnio 5 grz.r.cz.; nadwyżki dochodów z młyna miały być przekazywane komorze ks., po śmierci altarysty młyn miał wrócić do ks. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 347; APWr., AmWr., B 89.1, k. 130.; UHLB I, nr 591); 1365 Mikołaj z K. (APWr., AmWr., B 89.1, k. 128 v); 1365 Burgold z K. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 353; APWr., AmWr., B 89.1, k. 132 v); 1366 Burgold z K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 366; APWr., AmWr., B 89.1, k. 133 v); 1366 Mikołaj z K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 366; APWr., AmWr., B 89.1, k. 133 v, 136); 1366 Burgold z Benottendorf sprzedał Szymonowi z →Górzyna za 80 grz. 8 ł. cz. w K. wraz zagrodami cz., przynależącymi do owych ł. oraz dochodami, daninami, posługą przewozu, pańszczyzną oraz wszelkimi dziedzicznymi przynależnościami. Zachował dla siebie tylko prawo sołeckie, mianowicie trzeci denar z tychże dóbr winien należeć do niego. Dozwolił jednocześnie, aby chłopi i zagrodnicy ze sprzedanych ł. i zagród mieli prawo do użytkowania jego lasów i łąk, tak jak dotychczas to czynili; ks. Ludwik I potwierdził transakcję, zastrzegając swoje prawa, m.in.: wyższe sądownictwo, podatki, zwyczajowe posługi (APWr., AmWr., B 89.1, k. 137; UHLB I, nr 638); 1366 Katarzyna, ż. Burgolda z Benotteendorf zrezygnowała z 3 ł. cz. w K., stanowiących jej oprawę wdowią; które następnie tenże Burgold sprzedał wraz z pozostałymi 5 ł. Szymonowi z →Górzyna i jego spadkobiercom (APWr., AmWr., B 89.1, k. 137 v); 1366 Mikołaj K. (APWr., AmWr., B 89.1, k. 137 v); 1388 ks. Henryk z Blizną sprzedał mieszczanom legnickim z rodziny Ungeraten 24 grz.r.cz., m.in. z K. 2 grz.r.cz., 1 wiard. podatku menniczego, 4 miary żyta, 4 miary owsa i 4 miary jęczmienia (USL, nr 340); 1410 wieś liczyła 14 ł., z każdego klasztor w Trzebnicy pobierał 1 wiard. lub dziesięcinę polową. W sumie, wraz z cz. z folwarku w →Miroszowicach, 6 grz. i 1 wiard. (USD, s. 265); 1446 Melchior Gor sprzedał folwark w K. Andrzejowi Sinster oraz jego prawym dziedzicom za określoną sumę węg. guld. (APWr., Rep. 132d: Nickisch-Rosenegk, nr 8); 1499 br. niedzielni Piotr i Jerzy Gor siedzący w Szymocinie i →Czerńcu zawarli porozumienie w sprawie dziedziczenia dóbr we wsiach →Czerniec i K., mianowicie: Jerzy miał dożywotnie prawo do swobodnego użytkowania i dysponowania oboma majątkami; mógł je sprzedać, zastawić i zamienić bez utrudnień ze strony Piotra i jego dziedziców; w razie doczekania się przez Jerzego męskiego dziedzica Piotr lub jego spadkobiercy nie powinni mieć żadnych praw do tych dóbr; jeśli jednak doczekałby się c., to Piotr lub jego spadkobiercy mogli zająć dobra, z możliwością wykupienia ich przez ową c. i jej dziedziców za 400 węg. guld. (APWr., Rep. 132d: Nickisch-Rosenegk, nr 12); 1505 Bernard Magnus przejął z rąk Jana Schwiensona m.in. cz. w wysokości 1 wiard. z młyna zw. Klappermühl (APWr., AmW, B 89.4, k. 162 v); 1516 wg rejestru dziesięcin kościoła parafialnego w Lubinie wieś K. liczyła 13 ł. (Klose I, 159)

2. Wieś w obrębie Wysoczyzny Lubińskiej. Powierzchnia wysoczyzny mało urozmaicona, deniwelacje kilka metrów (120-125 m n.p.m.). Urozmaiceniem jedynie dolina Zimnicy o wyraźnych zboczach, wzdłuż W granicy. Dno doliny na wysokości od 116 m n.p.m. w części N do 111 m n.p.m. na skraju S. W części S wyraźne zwężenie doliny i wzrost nachylenia zboczy. W środkowej części dolina lewobrzeżnego dopływu Zimnicy, o odpływie na SW – w niej zlokalizowane siedlisko wsi. W górnym odcinku doliny, na E od siedliska, duży staw. W części N kolejna dolina o odpływie na E; w jej dolnym odcinku niewielki staw i młyn wodny. Siedlisko o układzie ulicowym w osi SW-NE, zwarta zabudowa po obu stronach lokalnej drogi Osiek – →Siedlce. W części W folwark na planie zamkniętego czworoboku, w pewnym oddaleniu od pozostałej zabudowy. Liczne drogi zbiegające się koncentrycznie w obrębie siedliska. Ponadto kilka dróg prostopadłych do osi zabudowy w części N – tworzą pasmowy układ pól. Powierzchnia lasów mała – kilka niewielkich, izolowanych płatów w obrębie wysoczyzny. Użytki zielone w dnach dolin, zwłaszcza w szerokiej dolinie Zimnicy – na madach oraz, w mniejszym stopniu, na glebach murszowo-mineralnych i murszowatych oraz czarnych ziemiach zdegradowanych i glebach szarych. Większość obszaru stanowią grunty orne, głównie na glebach brunatnych wyługowanych i kwaśnych, w części N także na glebach bielicowych i pseudobielicowych.

3. Na gruntach wsi zidentyfikowano 2 ślady osadnictwa z WŚ i 3 z PŚ położone na N od siedliska wsi, na stokach podmokłej doliny bezimiennego cieku (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. nr 3, AZP 22/74-21: dwór na kopcu o dawnej nazwie własnej Rittersitz. Obiekt położony był przy E krańcu wsi. Wg opisów archiwalnych, miał to być pagórek o wys. ok. 1,5 m, otoczony fosą o szer. 5 m, częściowo zasypaną, ale widoczną jeszcze od strony W, S i SE. W okresie międzywojennym założenie rozwieziono; inw.: skarb ok. 400 monet z lat 1618-1635 ukryty w glazurowanym uchatym pucharku; chron.: PŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Klaptau; MAWr., sygn. MA/A/12, 287; WUOZLeg.; MAHGł.; Treblin 1939b; 1941b; Domański, Lodowski 1964, 35; Demidziuk 2001, 81, nr 172; Nowakowski 2008, 486-487; 2017, 329); Stan. bez nr.: osada położona na stoku podmokłej doliny Zimnicy, ok. 0,1 km na N od W krańca wsi i ok. 50 m na NE od stan. nr 5.; inw.: fr. ceramiki, chron.: XII-XII w. (Domański, Lodowski 1964, 36; Kaletyn 1966, 143-144); Stan. nr 5, AZP 7/74-21: dwór na kopcu o dawnej nazwie własnej das alte Wall, zlokalizowany na skraju podmokłych łąk, w W części wsi, po lewej stronie drogi z K. do Osieku. Obiekt zachowany w postaci 2 nasypów założonych na planie owali otoczonych wspólną fosą. Średn. majdanu nasypu S wynosi ok. 20 x 22 m, a jego wys. nie przekracza 2 m. Nasyp N ma średn. ok. 15 x 16,5 m, 2ys. ok. 1,5 m, a szerokość fosy waha się w granicach 7-10 m. W okresie międzywojennym obiekt został naruszony w wyniku prac rolnych. W trakcie inspekcji archeologicznej stwierdzono: E część fosy została pogłębiona, a wydobytą ziemię w postaci hałdy usypano na brzegu. W wykopie założonym na S kopcu stwierdzono 2 fazy osadnicze. Z 1. wiązane są relikty budynku zachowane w postaci fundamentu wykonanego z ułożonych w rzędzie dużych kamieni polnych. Wypełnisko obiektu stanowiła ciemnobrunatna próchnica, przemieszana ze spalenizną, w obrębie której zalegały materiały zabytkowe, w tym 2 całe naczynia. Na zewnątrz budynku majdan kopca wyłożono gliną. Po zniszczeniu domu kopiec podwyższono, nawożąc warstwę gliny o miąższości 0,2-0,4 m, po czym wznie­siono kolejny budynek o analogicznym fundamencie, z otwartym paleniskiem przy NE narożniku. Również 2 fazy osadnicze zarejestrowano na nasypie N. W starszej funkcjonował tu zapewne drewniany lub szachulcowy budynek, którego ruina miała regularny zarys czworoboku o wym. ok. 4 x 3 m (drugi wymiar niepełny). Stok kopca wyłożono kamieniami polnymi i dodatkowo wzmocniono pionowo wbitymi palami. Po zniszczeniu zabudowy nasyp podwyższono przez nawiezienie warstwy piasku o miąższości do 0,4 m, na stropie której nie stwierdzono wyraźnych śladów zabudowy; inw.: fr. ceramiki WŚ i PŚ, fr. podkowy, nóż, przebijak, fr. klucza, gwoździe; chron.: starsza faza dworu z ok. XIII/XIV w., faza młodsza z 1. poi. XIV w. (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Klaptau, sygn. 649; MAWr., sygn. MA/A/287, 291; WUOZLeg.; MAHGł.; Treblin 1939b; 1941b; 1941c; Sil. Ant. 1976, 270; Domański, Lodowski 1964, 35; Kaletyn 1966, 138-139, 144; Pawłowski 1978, 255-256; Demidziuk 2001, 81, nr 174; Prus 2007, 48; Nowakowski 2008, 486; 2017, 329-330; Biermann, Nowakowski, Posselt 2022a); Stan. nr 1, AZP 8/74-21: osada zlokalizowana na łagodnym stoku ok. 0,2 km na N od W krańca wsi; inw.: dysza gliniana i żużle żelazne; chron.: WŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Klaptau; MAWr., sygn. MA/A/112, 290, 291; WUOZLeg.; MAHGł.; Demidziuk 2001, 83, nr 178)[2]; Stan. nr 14, AZP 23/73-21:1 pochówek szkieletowy znaleziony ok. 1,5 km na NE od wsi, na terenie lasu o dawnych nazwach własnych Galgenheide, Galgenbusch. Na głębokości ok. 1 m odkryto szkielet ludzki ułożony plecami do góry i przygnieciony 2 dużymi kamieniami, z czaszką ułożoną między nogami; inw.: 1 guzik; chron.: PŚ?, ON? (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Klaptau, sygn. 731, teczka Schwarzau; MAWr., sygn. MA/A/112, 283; WUOZLeg.; MAHGł.; Treblin 1939b; 1940a; Kaletyn 1966, 144; Demidziuk 2001, 80-81, nr 171; Prus 2007, 48); Stan. nr 10, AZP 10/73-21: osada położona na krawędzi stoku podmokłej doliny Zimnicy ok. 1,5 km na NW od wsi; inw.: fr. ceramiki; chron.: IX-X w. (APWr., WSPŚ, sygn. 730, teczka Klaptau; MAWr., sygn. MA/A/291, 292; WUOZLeg.; MAHGł.; Demidziuk 2001, 83-84, nr 179)

[1] Dok. dotyczy najprawdopodobniej wzmiankowanego później Kłopotowskiego Młyna pod →Kłopotowem.

[2] W ewidencji konserwatorskiej stan. funkcjonuje jako ślad osadnictwa PS.