Juszowice (niem. Jauschwitz), gm. Rudna [SWŚ I, s. 102-103]
Iusino (ok. 1325); Javschicz (1388)
1. ok. 1325 na kanonikat I kolegiaty głogowskiej przeznaczone było 19 miar żyta i 19 miar owsa z folwarku komesa Peregryna w J. (Jungnitz II, 3); 1366 do znaków granicznych wsi J. przy drodze lubińskiej rozciągały się 2 ł. ziemi, stanowiącej majątek parafii Rudna (Söhnel 1905, 9); 1388 ks. Henryk z Blizną sprzedał mieszczanom legnickim z rodziny Ungeraten 24 grz.r.cz., m.in. z J. ½ wiard. i 1 mał. zboża w dzień św. Walpurgi oraz 4 kor. żyta, 4 kor. owsa i 4 jęczmienia w dniu św. Michała (USL, nr 340)
2. Wieś w obrębie Wzgórz Polkowickich, E części Wzgórz Dalkowskich. Granicę W wyznacza dolina bezimiennego, prawobrzeżnego dopływu Rudnej o układzie południkowym i odpływie na N. W centralnej części równoleżnikowa dolina jego prawobrzeżnego dopływu o odpływie na W. Siedlisko wsi zlokalizowane w górnej części tej doliny, przy jednym z cieków źródliskowych. W dnach dolin wysokości 135-150 m n.p.m. Pozostała część wsi bardzo urozmaicona, liczne wzniesienia i suche dolinki denudacyjne. Maksymalne wysokości do 170-175 m n.p.m. – ogólna deniwelacja 30-40 m. W dolinie dopływu Rudnej 2 młyny wodne: Thal i Jauschwitzer Mühle. Przy Thal Mühle duży staw; 3 niewielkie stawy w obrębie siedliska wsi, na 1 z cieków źródliskowych. Siedlisko wsi niewielkie, o układzie rozproszonej ulicówki. W części E folwark. Zabudowa w większości pojedyncza, luźna i nieregularna, wzdłuż głównej drogi wiejskiej w osi W-E. Od S siedlisko otoczone lukiem kolejnej drogi. Od głównego traktu odchodzi kilka równoległych dróg o przebiegu N-S. Lasy w licznych, ale izolowanych i niewielkich płatach w obrębie najwyższych wzniesień. Użytki zielone ograniczone do den dolin, utworzone na madach oraz glebach brunatnych wyługowanych i brunatnych kwaśnych. Na pozostałym obszarze grunty orne również na glebach brunatnych wyługowanych i brunatnych kwaśnych.
3. Na gruntach wsi zidentyfikowano kilka śladów osadniczych PŚ, większość zlokalizowana na W od siedliska wsi, w okolicy stanowisk nr 8, 9. Stanowiska WŚ – ślad osadnictwa z IX-X w., położony ok. 1 km na NE od wsi (WUOZLeg.; MAHGł.). Na gruntach wsi, na podstawie danych archiwalnych, lokalizowano obiekt obronny (stan. nr 6, AZP 13/72-21) o nazwie własnej Schwedenschanze, położony wśród podmokłych łąk ok. 0,25 km na SW od wsi, na E od wzniesienia zwanego Töpferberg. Wg M. Treblina, we wskazanym miejscu miały być czytelne 3 odcinki wałów, prawdopodobnie pochodzące z czasów wojen szwedzkich; chron.: ON? (APWr., WSPŚ, sygn. 729, teczka Jauschwitz; MAWr., sygn. MA/A/112, 290, 291; WUOZLeg.; MAHGł.; AB 1943, 18; Treblin 1943a; Kaletyn 1966, 143; Demidziuk 2001, 76, nr 153; Prus 2007, 44)[1]; Stan. nr 8, 9, AZP 11, 16/72-21: cmentarzysko szkieletowe położone na 2 przeciwległych stokach opadających w kierunku podmokłej dolinki bezimiennego cieku ok. 0,7 km na W od siedliska wsi. W 1907 r. przy E krawędzi stawu przy Thal Mühle znaleziono 3 szkielety ludzkie, w tym 1 bez czaszki, a 2 pozostałe z czaszkami ułożonymi na wys. stóp; chron.: PŚ? (APWr., WSPŚ, sygn. 729, teczka Kr. Lüben; WUOZLeg.; MAHGł.; Treblin 1943a); Stan. bez nr.: osada hutnicza o bliżej nieokreślonej lokalizacji; inw.: w 1891 r. znaleziono fr. ceramiki, dysze gliniane, ruinę dymarki; chron.: WŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 729, teczka Kr. Lüben; Treblin 1936)
[1] W czasie powierzchniowej weryfikacji we wskazanym miejscu nie znaleźliśmy śladów obiektu obronnego ani ruchomych materiałów zabytkowych.
