Jurcz (niem. Jürtsch), gm. Ścinawa [SWŚ I, s. 102]
Gurtz (1313); Jurcz (1342); Jorcz (1376); Jorcz, Jorczsch (1399); Jorcz (1418); Gorlsch (1530); Jurtsch (1535)
archiprezbiteriat ścinawski (1376, 1418)
dystrykt ścinawski (1399, 1530, 1535)
1. 1313 Henryk IV Wierny i Jan ścinawski za sumę 70 grz. zwolnili swojego marszałka Konrada Hacke ze wszelkich ciężarów i posług z dóbr: →Zaborów, J., Endnahm[1], Dębno; nadali mu też niższe i wyższe sądownictwo, dodając sołectwo w →Zaborowie, które posiadał Abschatz (RS 3386); 1342 Piotr z J. (RS 6761); 1376 pleban w J. (Heyne II, 97; Neuling, 115; Schubert 1885, 160); 1399 Mikołaj Hacke w imieniu swoim i swoich s. Jana i Henryka sprzedał Ottonowi Kaufman, plebanowi w →Dziewinie ½ i altaryście kolegiaty głogowskiej, 5 grz.r.cz. (za 50 grz.) ze wsi →Zaborów i J. (AAWr., Regesty książkowe, t. 32, s. 76); 1399 Mikołaj, pleban w J. (Jungnitz I, 393); 1418 Bartłomiej, pleban w J. (Jungnitz I, 393; Schubert 1885, 161); 1530 ks. Fryderyk II potwierdził prawa Kaspra Schliwitz z Langersdorf do wsi J.: dziedziczne prawo własności do folwarku, lasu, zarośli, pól uprawnych i nieużytków, stawów, młynów, pastwisk, sołectwa, gospodarstw chłopskich i zagrodniczych, cz., danin, wyższego i niższego sądownictwa oraz wszelkich innych pożytków i przynależności (APWr., Rep. 3, nr 991); 1535 Kasper Schliwitz sprzedał Erazmowi Schlichting z →Niemstowa wieś J. wraz z wszystkimi pożytkami i przynależnościami (APWr., Rep. 3, nr 992)
2. Wieś w obrębie Obniżenia Ścinawskiego, jedynie kraniec S w obrębie Pradoliny Wrocławskiej. Powierzchnia jednolita, płaska, wysokości w przedziale 95-100 m n.p.m. – tworzy ją dno doliny Odry. Liczne cieki wodne, zastoiska, starorzecza Odry, koryta dopływów Odry wraz z ich dopływami (Jastrzębia, Rogowski Kanał, Ślepicą). Koryto Odry wzdłuż SE granicy. Liczne groble wzdłuż większości koryt starorzeczy. Siedlisko wsi o układzie owalnicy w osi SW-NE, z wydłużonym, wrzecionowatym nawsiem – w jego obrębie kościół. Większość zabudowy po S i N stronie nawsia, na planie zamkniętych czworoboków lub otwartych na zewnątrz podków. Na NE krańcu dwór i folwark na planie nieregularnego, wydłużonego czworoboku oraz niewielki staw. Sieć drogowa na terenie wsi gęsta, z wyraźnym koncentrycznym układem dróg, zbiegających się w obrębie siedliska. Centralna część nawsia przecięta prostopadłym traktem, rozgałęziającym się poza siedliskiem na liczne odnogi o układzie promienistym. Przy E granicy kilka budynków przy przystani nad Odrą. Lasy na bardzo dużej powierzchni, głównie w części N, W i S. Użytki zielone również liczne – na madach w dnach dolin, starorzeczy oraz wokół siedliska. Grunty orne niewielkie, jedynie w części E (na madach) oraz na S od siedliska (na glebach brunatnych właściwych).
3. Na gruntach wsi zidentyfikowano kilka śladów i punktów osadniczych z PŚ, rozproszonych równomiernie wokół siedliska wsi (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. bez nr.: kościół ob. pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i cmentarz przykościelny, położone w centralnej części wiejskiego placu. Średniowieczna budowla niezachowana, obecna o cechach późnorenesansowych z pocz. XVII w. (Lutsch II, 642); Stan. nr 3, AZP 3/75-22: osada położona na krawędzi wysoczyzny przylegającej do podmokłej doliny Odry ok. 1,5 km na S od wsi; inw.: fr. ceramiki; chron.: IX-X w. (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. nr 4, AZP 4/75-22: osada położona na wysoczyź- nie, w sąsiedztwie bezimiennego cieku ok. 0,4 km na N od NE części wsi; inw.: fr. ceramiki; chron.: IX-X w. (WUOZLeg.; MAHGł.)
[1] Wydawcy regestu przypuszczają, że jest to Rudna, gdyż nazwa ta musiała być często używana w kancelarii.
