Gola (niem. Guhlau), gm. Lubin [SWŚ I, s. 93-94]
Gola (1248, 1251, 1253, 1360, 1384, 1399); Golav (1388); Guhlau (1399); Gola (1411); Goele (1483); Gohlau (1511)
dystrykt lubiński (1360, 1384, 1411)
1. 1248 Bolesław Rogatka dokonał wymiany wsi z klasztorem cystersów lubiąskich; klasztor w zamian za wsie G. i Strupina otrzymał Pogalewo Wielkie wraz z ujazdem oraz z wszelkimi pożytkami i przynależnościami, także z prawem do łowienia w Odrze ryb i bobrów oraz wykorzystywania rzeki do poruszania młynów (RS 679; SUb II, nr 344; Heyne I, 897); 1251 Bolesław Rogatka oddał opatowi Lubiąża Pogalewo Wielkie, które wraz z ujazdem liczy 33½ ł. i wieś †Żarek wraz z ujazdem; otrzymał od opata wsie G. i Strupina (RS 760; SUb III, nr 3); 1253 pp Innocenty IV potwierdził klasztorowi w Lubiążu własność wsi Pogalewo, †Żarek i Malczyce, uzyskanych drogą wymiany z Bolesławem Rogatką za G., Strupinę i Bartoszów (RS 827; SUb III, nr 73); 1253 Bolesław Rogatka jeszcze raz potwierdził dokonaną wcześniej przez Konrada I z opatem lubiąskim Henrykiem wymianę wsi Pogalewo Wielkie i †Żarek[1] za G. i Strupinę (RS 856; SUb III, nr 104); 1360 Moroszka, wdowa po Piotrze Leiske i jej br. Piotr i Mikołaj Pakusch zawarli ugodę w sprawie dziedziczenia dóbr ojczystych i macierzystych we wsiach →Składowice, →Koźlice i G. w dystrykcie lubińskim oraz w Królestwie Polskim: Moroszka została usatysfakcjonowana przez br. z przysługującego jej działu dóbr kwotą 30 grz. Ugodę zapośredniczyli: Ulryk Wangintin, Piotr Lemberg, Teodoryk Rechenberg, Bodo Brauchitsch (UHLB I, nr 228; APWr., Rep. 21, 1 A, s. 94; APWr., AmWr., B 89.1, k. 102 v); 1384 Katarzyna Pakuschowa jako wykonawczyni testamentu mieszczki Entenfoytynne i jej męża sprzedała plebanowi lubińskiemu Henrykowi 2 grz. za 20 grz. ze wsi →Składowice i G. (AAWr., Regesty książkowe, t. 32, s. 32); 1388 ks. Henryk z Blizną sprzedał mieszczaninowi legnickiemu Mikołajowi Ungeraten 24 grz.r.cz. za 240 grz. na ks. dochodach, m.in. ze wsi G. 6 gr. szosu, grz. na 2 młynach i 1 mał. jęczmienia (USL, nr 340); 1399 br. Jan, Mikołaj, Piotr i Franciszek Pakuschowie sprzedali mansjonarzom kolegiaty świętokrzyskiej we Wrocławiu 5 grz. (za 50 grz.) na wsiach →Składowice, G. i →Koźlice; wymienieni chłopi ze wsi G.: Michał Gebelawicz – sołtys, Mikołaj Walthir, Jan Schilling, Jan Heynlyn, Piotr Schefir, Mikołaj [?], Jan Crowensdorff – ławnicy oraz wdowy Anna Schillyngynne i Małgorzata Gradisynne (w domu chłopa Jakuba Bretsnyder) (AAWr., Regesty książkowe, t. 25, nr 25, s. 24-26); 1411 Jan Ronenberg, pleban kaplicy zamkowej w Lubinie, sprzedał Małgorzacie Stynnewaynynne 1 grz.r.cz. (za 10 grz.) na wszystkich swoich dobrach we wsi G., zastrzegając prawo wykupu za 10 grz.; Małgorzata miała pobierać cz. dożywotnio, a po jej śmierci miał on przejść na ołtarz Bożego Ciała w kościele parafialnym w Lubinie (AAWr., DpkG, 1411.05.06); 1432 pleban Jan Ronenberg i Luter Lemberg dziedzicami wsi G. (Klose II, 507); 1436 Jerzy Lemberg otrzymał w nadaniu wieś G., która po śmierci Ronenberga przypadła ks. [Ludwikowi III] (Klose II, 507); 1483 Maciej Lemberg z →Ustronia sprzedał Janowi Wiesen, plebanowi z Lubina, 6 grz.r.cz. (za 60 grz. gr.miśn.) na wszystkich dobrach, które posiada we wsiach →Ustronie i G., i na wszystkich przynależnościach: folwarkach, sołtysach, chłopach, zagrodnikach, cz., łąkach, pastwiskach, stawach, miejscach na stawy, młynach, miejscach na młyny, zagajnikach, lasach, polach; sprzedawca zastrzegł sobie prawo wykupu (APWr., Rep. 3, nr 808); 1511 Mikołaj Talbendorf zapisał swojej ż. Julianie jako oprawę wdowią 10 grz.r.cz. we wsiach →Ustronie i G. Opiekunem oprawy Zygmunt Langenau (APWr., AmWr., B 89.4, k. 164); 1516 wg rejestru dziesięcin kościoła parafialnego w Lubinie, wieś G. miała 30 ł. (Klose I, 159)
2. Wieś w obrębie Wysoczyzny Lubińskiej w części S i Wzgórz Dalkowskich w części N. Falista powierzchnia wysoczyzny morenowej na większości obszaru. W części E 3 doliny: Małomickiego Potoku o odpływie na S oraz jego lewobrzeżnego dopływu z 2 ciekami źródliskowymi i odrębnymi dolinami w osi NW-SE oraz N-S. Przy tym ostatnim zabudowa siedliskowa wsi, a w górnym odcinku pierwszego – staw. Większość powierzchni wysoczyzny na wysokości 150-170 m n.p.m. Wzdłuż N granicy wsi, w obrębie Wzgórz Polkowickich (część Wzgórz Dalkowskich), wysokości znacznie wyższe, 180-200 m n.p.m., i większe spadki. Różnica wysokości pomiędzy N a S częścią wsi ok. 56 m – najniższy punkt w dolinie Małomickiego Potoku na wysokości 144 m n.p.m. Przy ujściu dopływu młyn wodny oraz niewielki staw. W dolinie Małomickiego Potoku kilka grobli. Siedlisko o charakterze małej osady przyfolwarcznej o układzie niewielkiej, rozproszonej ulicówki. W S części siedliska folwark na rzucie kwadratu. Zabudowa wzdłuż 2 dróg prostopadłych do siebie, odchodzących od folwarku. W części N zabudowa po E stronie drogi, po W ciek wodny. Przy drodze odchodzącej od folwarku na W zabudowa po obu stronach. Sieć dróg w otoczeniu siedliska gęsta i nieregularna; wszystkie koncentryczne względem zabudowy wsi. Dużo obszarów leśnych na większości powierzchni wsi. Grunty orne wyłącznie we E części na glebach bielicowych i pseudobielicowych oraz na glebach brunatnych wyługowanych i kwaśnych. W części S użytki zielone w dolinach cieków na glebach bielicowych, pseudobielicowych, murszowo-mineralnych i murszowatych, czarnych ziemiach zdegradowanych i glebach szarych.
3. Na terenie gruntów wiejskich zarejestrowano kilka śladów i punktów osadniczych z PŚ, na S i SE od siedliska wsi, na stokach dolin niewielkich cieków (WUOZLeg.; MAHGł.)
[1] Żarek, nieistniejąca wieś k. Męcinki, ob. pow. jaworski.
