Księginice (niem. Kniegnitz), gm. Lubin [SWŚ I, s. 118-120]

Cnegninice/Cnegnice (1267); Knegnicz (1359, 1360, 1361, 1363, 1364, 1365, 1373, 1388, 1448); Knegenitcz (1471-1500); Knegnitcz (1486); Kniegnitz (1505, 1511, 1516); Knygnicz (1514)

dystrykt lubiński (1360, 1361, 1363, 1364, 1388, 1448, 1471-1500)

1. 1267 klasztor w Trzebnicy posiadał dziesięciny z K. (RS 1257; SUb IV, nr 14); 1359 Jeklo Kordebock przekazał jako oprawę wdowią swojej ż. Annie oraz s. Arnoldowi 10 grz.r.cz. ze swoich dóbr w K.; opiekunowie: jego br. Henczel Kordebock i Teodoryk Redern (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 89; APWr., AmWr., B 89.1, k. 99); 1360 br. Piotr, Jan i Rulo Kordebock zrzekli się swoich udziałów w spadku na rzecz ich ojca Jeklo oraz pozostałych spadkobierców dóbr w K. (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 102; APWr., AmWr, B 89.1, k. 103); 1361 Jeklo Kordebock, jego ż. Jadwiga i s. Arnold wraz z ż. Anną sprzedali 5 grz.r.cz. ze swoich dóbr w K. Mikołajowi Schellendorf, kanonikowi wrocławskiemu oraz jego br. Luterowi, plebanowi w Schmellwitz. Po śmierci nabywców spadkobiercami mieli być Tammo Schellendorf wraz z ż. Łucją i ich spadkobiercami; ks. zwolnił nabywców ze służby konnej (APWr., Rep. 21,1 A, s. 128-129; APWr., AmWr., B 89.1, k. 108; UHLB I, nr 298); 1361 Henryk Koscha, za zgodą swojego ojca Jana oraz br. Jana i Mikołaja, sprzedał 1 grz.r.cz. (za 32 grz.) ze swoich dóbr w K. Henrykowi Wiesen plebanowi w Szczepanowie z zastrzeżeniem prawa wykupu (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 138; APWr., AmWr., B 89.1, k. 109; UHLB I, nr 309); 1361 Mikołaj i Henryk Koscha sprzedali z zachowaniem prawa wykupu Henrykowi, plebanowi w Konradówce ½ ł. cz. w K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 139); 1363 br. Mikołaj i Henryk Koscha sprzedali Albertowi Nechern 1 i ½ grz.r.cz. ze swoich dóbr w K. z zachowaniem prawa wykupu (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 267; APWr., AmWr., B 89.1, k. 120 v); 1363 Jeklo Kordebock przekazał jako oprawę wdowią swojej ż. Jadwidze 2 grz.r.cz. ze swoich dóbr w K.; opiekun: Jan Pannewitz (APWr., Rep. 21, 1 A, s. 267; APWr., AmWr., B 89.1, k. 120 v; UHLB I, nr 499); 1363 Arnold Kordebock zrzekł się udziałów spadkowych po ojcu, ponieważ jego ojciec Jeklo przekazał mu folwark w K. (APWr., Rep. 21,1 A, s. 267; APWr., AmWr., B 89.1, k. 120 v); 1364 Henryk i Mikołaj Koscha sprzedali Henrykowi Sluserowi 2 grz.r.cz. z ich dóbr w K., z zachowaniem prawa wykupu (APWr., Rep. 21,1 A, s. 282; APWr., AmWr., B 89.1, k. 122 v); 1365 br. Henryk i Mikołaj Koscha przekazali tytułem spadku po rodzicach swemu br. Janowi i jego ż. Agnieszce 2 grz.r.cz. z ich dóbr w K.; te 2 grz. miały być wykupione za 20 grz. w ciągu 3 lat (APWr., Rep. 21,1 A, s.326; APWr., AmWr., B 89.1, k. 128); 1373 br. Piotr i Mikołaj, sołtysi w K., wraz ze swymi siostrami, Małgorzatą i Katarzyną (USL, nr 282); 1388 ks. Henryk z Blizną sprzedał mieszczanom legnickim z rodziny Ungeraten 24 grz.r.cz., m.in. z K.: 2 kopy r.cz. od wolnych chłopów (USL, nr 340); 1388 Katarzyna, wdowa po mieszczaninie głogowskim Piotrze Szwabie, zapisała 7 grz.r.cz. na dobrach Mikołaja Diebitsch i jego s. Henryka i Mikołaja we wsi K. na fundację ołtarza pw. św. św. Szymona, Judy, Zygmunta i wszystkich Męczenników w kościele parafialnym w Głogowie. Wspomniany sołtys Mikołaj Lange i chłopi: Mikołaj Schilling z s. Mikołajem, Jakub Senner, Piotr Fedeler, Piotr Brunyk i Jan Newgebawer (AAWr., Regesty książkowe, t. 33, s. 553-554); 1390 Mikołaj pleban w →Pieszkowie zapisał w testamencie ½ grz.r.cz. z K. Mikołajowi i Barbarze, dzieciom jego siostry Katarzyny z K. (APWr., Rep. 3, nr 754a); 1448 Kasper Gauen sprzedał z zachowaniem prawa wykupu magistrowi Janowi Breithor, plebanowi w Lubinie, oraz jego następcom 2 grz.r.cz. (za 20 grz.) z dóbr w K.: folwarku, sołectwa, kmieci, zagrodników, pól, łąk, młynów, stawów i innych przynależności. Anna, ż. Kaspra Gauena wyraziła zgodę na transakcję za pośrednictwem opiekuna prawnego Mikołaja Zedlitz (APWr., Rep. 3, nr 743bII); 1471-1497 i 1500 wieś N. wymieniana w rejestrach dochodów wikarych kolegiaty głogowskiej. Z całej wsi pobierane miało być 6 grz. Wspomniany sołtys i chłopi. W latach 1473-1475 jako dziedzice wsi: br. Loss, 1486-1489: Wacław Loss; 1489-1491: Daniel Loss, 1492-1497 i 1500 Mikołaj Loss (AAWr., IV b 62, bs.; IV b 63, s. 12, 43, 75, 107, 139, 167, 191, 217, 245, 273, 303, 331, 370; IV b 64, bs.); 1486 Jan Loss z K. (APWr., Rep. 9, nr 132); 1505 Rupert Czophen z K. (APWr., AmWr., B 89.4, k. 128 v); 1505-1511 Mikołaj Loss z. K. (APWr., AmWr., B 89.4, k. 129 v, 164 v); 1514 Mikołaj Loss Starszy sprzedał z zachowaniem prawa do wykupu 6 wiard.r.cz. z całego swego majątku w K. za 28 guld. węg. Jakubowi Bischau, altaryście bractwa Wniebowzięcia kościoła parafialnego w Lubinie (APWr., Rep. 3, nr 843); 1516 wg rejestru dziesięcin kościoła parafialnego w Lubinie wieś K. liczyła 47 ł. (Klose I, 159)

2. Wieś w obrębie Wysoczyzny Lubińskiej. Główną oś stanowi dolina Księgińskiej Strugi, o odpływie na SE. Liczne doliny jej dopływów mają układ: w osi NE-SW w części N, w osi N-E w części E, w osi W-E w części S. Większe nachylenia wyłącznie w obrębie zboczy dolin. Największe spadki we E części wsi, przy wysokości względnej 10-15 m. Na pozostałym obszarze deniwelacje znacznie mniejsze. Powierzchnia wysoczyzny tworzy rozległe spłaszczenia, o wysokościach 130-135 m n.p.m. w części S, oraz 124-130 m n.p.m. w części NE. Siedlisko wsi w dolinie Księgińskiej Strugi oraz na jej zboczach, na przecięciu i rozwidleniu kilku dróg, w tym traktów prowadzących z Lubina i ze Ścinawy. Układ siedliska wielodrożnicowy, z zabudową po obu stronach kilku dróg, krzyżujących się pod kątem prostym. W NE części gospodarstwa na planie zamkniętych czworoboków, w części S i SE – pojedyncze. W części W – 2 folwarki na planie czworoboku oraz 2 małe stawy. W obrębie siedliska – 2 młyny wodne. Powierzchnia lasów bardzo niewielka – kilka izolowanych płatów na SW obrzeżach wsi. Użytki zielone w obniżeniach terenu i w dnach dolin, ich największy zwarty obszar w NE części wsi; utworzone na madach, glebach murszowo-mineralnych i murszowatych, czarnych ziemiach zdegradowanych, lokalnie także na glebach bielicowych i pseudobielicowych. W obrębie gruntów ornych dominują gleby bielicowe i pseudobielicowe, ponadto w kilku miejscach niewielkie powierzchnie gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych (na S i E)

3. Na gruntach wsi zidentyfikowano kilkanaście śladów osadnictwa PS, zdecydowana większość z nich zlokalizowana jest na polach na S od siedliska wsi (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. bez nr.: miejsce wytopu żelaza, zlokalizowane przy S krańcu wsi, na E od stan. nr 17, AZP 60/73-21: podczas kopania rowu melioracyjnego natrafiono na jamę o planie zbliżonym do koła i ciemnym wypełnisku, z którego pozyskano pozostałości po wytopie żelaza z rudy darniowej; inw.: fr. ceramiki, żużle żelazne; chron.: XIII-XIV w. (WUOZLeg.; Mularczyk 2005; Fokt 2012, 341-342)