Ciechłowice (niem. Zechelwitz), gm. Rudna [SWŚ I, s. 82-83]

Cehleuici (1245, 1253); Czechlevitz (1300-1305); Czechilwicz (1372, 1441, 1453); Czechelwitz (1466)

dystrykt głogowski i bytomski (1245)

1. 1245 wieś C. należała do b. wr. (SUb II, nr 287); 1253 ks. Konrad I ustąpił na rzecz b. wr. m.in. ze swoich ziem we wsi C., w której mieszkali niegdyś ludzie ks. i ludzie b. wr.; b. wr. uzyskał pełne prawa w tej wsi, tak jak w innych wsiach wraz z prawem połowu ryb w Odrze, a także zezwolenie na zbudowanie młyna nad Odrą, byleby nie stanowił przeszkody dla przypływających i odpływających statków (RS 855; SUb III, nr 102); 1300-1305 wieś C. liczyła 16 i ½ ł.; każdy ł. płacił: 2 miary pszenicy, 5 miar żyta, 5 miar owsa i 1 wiard. (LF, E 280); 1372 Mikołaj, Wigloyus i Dzierżko, s. zmarłego Piotra Schwenkfelda, sołtysa w C., otrzymali od b. wr. Przecława nadanie sołectwa na nowo, zgubili bowiem dok. swojego ojca (APWr., Rep. 31, 2 A, s. 67; LF, nr E 280, przyp.); po 1409 Michał sołtysem C. (Śl.k.r., s. 61, 69); 1441 Mikołaj Bogusch sołtysem C. (AAWr., Regesty książkowe, t. 32, s. 182); 1449 b. wr. Piotr zezwolił Bartoszowi Wiesenburg i jego ż. Annie m.in. wykupić majątek C. od Fryderyka Ratczborner (AAWr., Dok. chron., 29.08.1449); 1453 b. wr. Piotr zezwolił br. Stefanowi, Henrykowi, Krzysztofowi i Mikołajowi zw. Thader z Wąsosza m.in. wykupić majątek C. od Fryderyka Ratczborner, za taką sumę, na jaką opiewa posiadany przezeń dok.; b. wr. zastrzegł prawo wykupu dóbr w C. dla siebie lub kapituły katedralnej. Na odwrocie dok. informacja, że dobra wykupione zostały w 1466 r., a dok. został skasowany (AAWr., Dok. chron., 04.06.1453; Heyne III, 700); 1466 ks. Salomea z matką Anną Colditz i siostrą Anną Hazenburg za zgodą b. wr. i kapituły przejęły od Stefana Thader i jego br. zastawione majątki b. wr.: klucz przychowski obejmujący →Przychową, Krzelów, →Buszkowice, Buszkowice Małe, →Gwizdanów i →Olszany za 1180 grz. i 80 guld. oraz C. za 200 guld. Następnie Salomea odstąpiła i zapisała, zastrzegając prawo wykupu, Zygmuntowi Bußwoy i jego ż. Apolonii wsie →Olszany i C. za 800 guld. Zygmunt dzierżyć miał je do momentu wykupu przez ks.; prawo wykupu (za 200 guld.) zachował też b. wr. i kapituła (AAWr., Dok. chron., 14.03.1466); [1468-1482] b. wr. Rudolf oświadczył, że należąca do klucza przychowskiego wieś C. była wcześniej długo zastawiona; b. wr. postanowił wykupić ją od Zygmunta Bußwoy za 200 guld. węg., miał na to jednak zbyt mało czasu i żadnych środków; Maciej Wilhelmi, biskupi sędzia dworski w Głogowie, pożyczył pieniądze i wieś wykupiono, w zamian za to b. wr. zapisał Maciejowi wszystkie dziesięciny w pieniądzu i naturze, do świadczenia których zobowiązani są tamtejsi chłopi, aby zarządzał wsią dożywotnio (AAWr., Regesty książkowe, t. 10, nr 1211, s. 229-230)

2. Wieś w obrębie Obniżenia Ścinawskiego. Większość powierzchni łagodnie nachylona ku E o niewielkich deniwelacjach (98-102 m n.p.m.). Wzrost nachyleń oraz wysokości jedynie wzdłuż N granicy wsi – do 110 m n.p.m. – w obrębie stoków izolowanego fragmentu wysoczyzny. Druga wyraźna krawędź morfologiczna, o wysokości od kilku do kilkunastu m, w części E – stanowi ją zbocze doliny Odry. Koryto Odry wyznacza E granicę wsi. Dolina Odry o układzie południkowym, bardzo wąska, jedynie w NE części rozszerza się. Krawędź doliny Odry na wysokości 90 m w części S i 100 m w części N, natomiast poziom dna doliny na wysokości 87-88 m n.p.m. Obszar wsi rozcina ciek o układzie doliny NW-SE, lewobrzeżny dopływ Odry – uchodzi do niej tuż poniżej siedliska wsi. Zabudowa wzdłuż doliny tego cieku, dochodzi bezpośrednio do krawędzi zbocza doliny Odry. Plan siedliska mieszany, ulicowo-owalnicowy o zwartej zabudowie na planie zamkniętych czworoboków. Bardzo wydłużone, w przybliżeniu prostokątne nawsie – w jego obrębie ciek i staw. Zabudowa po zewnętrznych stronach nawsia. Na NE obrzeżu nawsia, w bezpośrednim sąsiedztwie koryta Odry, niewielki folwark, na skraju E – młyn wodny. Od NW siedlisko zamyka droga NE-SW. Odchodzą od niej prostopadle drogi w kierunku NW. Wąski pas lasu wzdłuż N granicy wsi. Użytki zielone w dnie doliny Odry (na madach) oraz w dolinie głównego cieku i w najbliższym sąsiedztwie siedliska (na czarnych ziemiach zdegradowanych). Wzdłuż doliny Odry pas najżyźniejszych użytków rolnych na czarnych ziemiach właściwych i madach. Na pozostałym obszarze gleby bielicowe i pseudobielicowe, czarne ziemie zdegradowane oraz gleby brunatne wyługowane.

3. Na gruntach wsi zidentyfikowano 2 ślady osadnictwa PŚ położone w bliskim sąsiedztwie siedliska wsi (WUOZLeg.; MAHGł.); Stan. nr 1, AZP 1/72-23: osada?, znalezisko luźne? na łagodnym stoku ok. 0,4 km na W od wsi; inw.: kamień żarnowy; chron.: WŚ (APWr., WSPŚ, sygn. 783, teczka Zechelwitz; MAWr., sygn. MA/A/112, 282; WUOZLeg.; MAHGł.); Stan nr 8, AZP 45/72-23: osada położona na krawędzi wysoczyzny, przy E końcu siedliska wsi. Podczas badań ratowniczych odsłonięto 4 jamy; inw.: fr. ceramiki; chron.: IX-X w. (WUOZLeg.; MAHGł.; Świderska 1993); Stan. nr 9, AZP 46/72-23: osada położona na wysoczyźnie, przy W końcu siedliska wsi, za zabudowaniami, na S od drogi. Podczas badań ratowniczych odsłonięto 1 jamę; inw.: fr. ceramiki; chron.: WŚ (WUOZLeg.; MAHGł.; Świderska 1993)